‘Ik ensceneer wel, maar blijf ver weg van fotoshoppen’
Genomineerde Jaap Scheeren:
‘Ik ensceneer wel, maar blijf ver weg van fotoshoppen’
Eigenlijk wil Jaap Scheeren (38) zo weinig mogelijk over zijn werk uitleggen. “Mijn beelden mogen voor zich spreken”, vindt hij. “En het is sowieso moeilijk precies aan te geven wat ik met een foto bedoel, welke gedachte er achter zit. Het gaat om het beeld en dat moet een gedachte, een gevoel overbrengen of, liever nog, aanzwengelen.”
In zijn geboorteplaats Nijmegen raakte Scheeren geïnteresseerd in fotografie en volgde hij cursussen op dat gebied. Om het vak echt onder de knie te krijgen ging hij naar kunstacademie St. Joost in Breda. Tegenwoordig woont en werkt Jaap in Amsterdam.
Op de site van de Somfy Photography Award wordt de voor de wedstrijd genomineerde Jaap Scheeren omschreven als ‘een vrije geest met een scherp gevoel voor het absurde’. En ook: ‘Hij is erin geslaagd een samenhangend oeuvre op te bouwen, waarin absurde humor en tragische ernst op een verrassende wijze met elkaar interacteren’. Dat vraagt toch om enige toelichting en Scheeren geeft die dan ook.
Een duif als papagaai
“Weet je”, zegt hij, “het ligt er allemaal niet zo dik bovenop. Ik fotografeer redelijk normale dingen, maar geef daaraan een herinterpretatie vanuit persoonlijke herinneringen en ervaringen. Die stop ik terug in de foto.” Een voorbeeld daarvan is een foto van een duif die Jaap beschilderde als papegaai. “Iedereen worstelt weleens met zijn identiteit, zit dan niet zo lekker in zijn vel, ik ook”, vertelt hij. “Die duif was daarvoor een metafoor. De saaie, grijze duif wilde zijn hele leven lang zo’n prachtige, kleurrijke papegaai zijn en ik heb zijn laatste wens in vervulling laten gaan”, aldus Scheeren.
‘Relativeren’
“Humor en absurditeit relativeren, maken alles zachter”, licht hij toe. “Ik bereid me altijd goed voor en zorg dat die elementen in de foto’s zitten. Dus huur ik een model of koop een duif.” Maar om het beoogde resultaat te bereiken bewerkt Jaap zijn foto’s niet na. “Ik ensceneer wel, maar blijf ver van fotoshoppen en dergelijke”, zegt hij. “Dat doe ik wel in mijn commerciële werk. Wallen onder ogen mogen best verdwijnen, maar in mijn kunst pas ik geen digitale manipulatie toe. Want dan gaat de echtheid er vanaf”, aldus de fotograaf. “Je ziet aan mijn foto’s dat eraan is gewerkt, daardoor blijven ze menselijk.”
Confrontaties met de dood
Voor de Somfy Photography Award maakte Jaap een zoektocht naar zijn persoonlijke confrontaties met de dood. “Ik heb de afgelopen periode nogal wat mensen op nare manieren verloren”, vertelt hij. “Die ervaringen heb ik gevisualiseerd in een serie waarin een schoen een rol speelt.” Scheeren vond die schoen toevallig in een holle boom. “Hij was bemost, lag er kennelijk al een tijdje, en het voelde alsof dood en leven daarin samen kwamen, wat eigenlijk letterlijk zo was. Het was een confrontatie met een jonge vriend die al een tijdje geleden begraven was en van wie ik plots de schoen in handen kreeg, teruggeven door de natuur.”
Epoxy
De fotograaf goot de schoen in epoxy en door het behandelen met deze vloeibare, hardende kunststof kwamen uit de schoen allerlei pissebedden en wormpjes kruipen. “Door de toevallige vondst van die schoen vielen alle stukjes samen en dat leverde het beeld op wat ik uiteindelijk maakte voor deze prijs”, aldus Jaap Scheeren. “Daarmee wil ik rond het thema My Space, My Place laten zien dat iedereen uiteindelijk dood gaat. De echt enige overeenkomst tussen iedereen op aarde is dat ieders leven eindig is. Maar het blijft lastig om uit te leggen. Dus: kijk maar naar de foto.”
